Dat mannen en vrouwen verschillen, dat weten we wel. En we weten ook dat niet alles voor alle mannen of vrouwen geldt. Maar toch zijn er vaak ongelijkheden die het heel moeilijk kunnen maken om elkaar te begrijpen. Vooral op kwetsbare momenten kan dan nogal precies komen. Een voorbeeld daarvan is als een man verdrietig is. Hoe kun je dan troosten of nabij zijn? Voor de meeste partners is dat vanzelfsprekend: lieve woorden, een arm om hem heen, moed inspreken, enzovoort. Wat kom je dan van een koude kermis thuis als je wordt afgewezen…. En toch gebeurt dat regelmatig. In plaats van dat de ander je toe laat, wordt je juist op een afstand gehouden. Hoe werkt dat bij een man?
Het begint met iets te begrijpen hoe mannen worden groot gebracht. Een prachtig voorbeeld is te vinden in ‘Good Will Hunting’. Je kunt het fragment hier zien:
Skylar vraag haar geliefde Will om met haar mee te gaan. Maar er ontstaat een verschrikkelijk misverstand. Haar liefdesaanbod wordt door Will afgehouden en ze begrijpt het niet en vraag ‘waar ben je bang voor’. Dan escaleert het helemaal. Will wordt razend en verlaat haar. Hoe kan het dat haar liefdevolle uitnodiging zo verkeerd landt, dat het zo mis gaat?
Will is een beschadigde jongen, hij heeft veel geweld mee gemaakt. Het lukt hem desondanks om een bestaan op te bouwen en zelfs een liefdesrelatie aan te gaan met de veel rijkere en zo zachtaardig Skylar. Maar onder al deze prestaties ligt een drijfzand die met enkele woorden het hele fundament van zijn liefde onderuit haalt. Hij is overgevoelig in waar zijn grote kwetsbaarheid zichtbaar wordt: het werkelijk ontvangen van het liefdesaanbod van Skylar. Waarom? Omdat hij heel zijn bestaan heeft moeten vechten en zijn kwetsbare ‘zachte’ kan heeft moeten afschermen van de buitenwereld. Door haar vraag ‘waar ben je bang voor’, drukt zij de vinger op de wond. Will schreeuwt het letterlijk uit op de enige manier waarop hij geleerd heeft om zich te beschermen: door kwaad te worden, razend zelfs en zich af te sluiten van de ander. Zelfs in die mate dat hij keihard ontkent dat hij van haar houdt. Daarmee sluit hij zich ook af van zijn eigen verlangens en dorst naar liefde.
Mannen moeten hard zijn.
Ook nu nog, als het ooit anders wordt, groeien jongens op met de boodschap dat ze hun kwetsbare kant niet mogen laten zien aan de buitenwereld. Je moet sterk zijn, hard zijn en in staat zijn om je gevoelens binnen te houden. Je hoeft als man helemaal geen dramatische dingen mee gemaakt te hebben in je leven om toch in die lijn op te groeien. Je zachte kant hou je als man binnen. Theo Maasen heeft dat vlijmscherp neer gezet in een persiflage op het lied van Claudia de Breij ‘Mag ik dan bij jou schuilen’. ‘Het is toch ondenkbaar’ zegt Theo.
Mannen worden groot en sterk door hun gevoelens binnen te houden, of beter gezegd: ze weg te drukken voor de buitenwereld. Alleen heeft dat meer gevolgen dan op het eerste gezicht lijkt. Als je een leven lang leert om je gevoelens voor anderen verborgen te houden, dan leer je ook niet hoe je je gevoelens op een ‘goede’ manier wel kunt delen. En nog sterker je leert zelfs af om zelf bij je gevoelens te kunnen komen. Het is verwarrend, het voelt veel te kwetsbaar, je schaamt je er misschien zelfs voor.
De deur gaat dicht
Als het dan een keer zo is dat een man kwetsbaar is, door een verdriet, een te grote zorg, dan het is het eerste wat hij heeft geleerd om zich af te sluiten voor de buitenwereld en misschien ook wel voor zijn eigen binnenwereld. Afsluiten betekent dan: alles en iedereen afhouden wat ook maar dicht bij die gevoelens wil komen. Zoals bijvoorbeeld je partner! Voor vrouwen is dat de omgekeerde wereld. Zij willen bij verdriet en onmacht juist iemand dicht bij hebben. ‘Mag ik dan bij je schuilen’. Terwijl ze juist troost en warmte willen bieden worden ze terug gezet. Dat voelt als een afwijzing van wat ze zo goed bedoelen en leidt er vaak toe dat ze het nogmaals op een andere manier proberen met hetzelfde resultaat. Afwijzing of zelfs erger: ruzie.
Over de grens
In het filmfragment zie je dat Skylar in haar wanhoop Will wil vastpakken. Het is een wanhopig liefdevol gebaar om toenadering te zoeken in de ruzie. Het effect op Will is compleet averechts. Will ontploft, duwt haar tegen de deur en ramt tegen de deur. Het is nog net dat hij haar niet mishandelt, maar het zit op het randje. (Laten we duidelijk zijn: hij gaat te ver in zijn geweld.) Onbedoeld gaat zij over een grens bij hem wat zoveel agressie bij Will oproept dat hij over de grens gaat en zijn zelfbeheersing verliest. Beiden gaan dus over de grens bij de ander. Skylar in haar wanhopige poging om toenadering te zoeken. Will in zijn wanhopige poging om afstand te houden.
Wat kun je doen
Als ik beroerde dingen heb gehoord in mijn werk, als ik veel pijn heb of langere tijd mij ziek of beroerd voel, dan heb ik tijd en ruimte nodig voor mij zelf om op mijn benen te komen. Onlangs stootte ik mijn hoofd zo hard dat ik er een lichte hersenschudding aan over hield. Mijn vrouw kwam direct bezorgd naar mij toe, maar automatisch hield ik mijn handen voor me om haar af te houden. Ik moet dan eerst zelf weer bij mijzelf komen voordat ik haar kan toelaten. Het gebeurt vaker, als ik zwaarmoedig ben of zorgen. Mijn vrouw ziet het, en komt naar mij toe. Veelal hou ik haar dan eerst af, ik moet eerst mij zelf weer vinden. Pas dan kan ik haar zachtheid toelaten. Gelukkig heeft zij dat al begrepen. Voor mij ligt daar een belangrijke sleutel wat je kunt doen. Het gaat om het besef dat als de ander op zo’n moment zo kwetsbaar is, dat je niet zomaar dicht bij de ander kunt komen. Je moet zorgvuldig checken hoe dichtbij je mag komen.
Dienstbare liefde
Dit gaat natuurlijk over liefde. Maar liefde heeft vele gezichten. Als Skylar in de film Will wil vastpakken is het haar behoefte om liefde te geven, en op dat moment niet de behoefte van Will om haar liefde te ontvangen. Het is liefde, maar het is de behoefte van Skylar, niet die van Will op dat moment. Het is voor hem te kwetsbaar. Als mijn vrouw naar mij toekomt als ik zo hard mijn hoofd heb gestoten is dat het zelfde, het is haar behoefte om mij op dat moment haar liefde te tonen, maar voor mij op dat moment te snel. Als ik haar dan afhoud en zij doet een stap terug, dan is dat precies wat ik nodig heb: ik zie haar liefde, maar ze respecteert mijn grens, de grens die ik nodig heb te stellen om eerst weer bij mij zelf te komen. Door haar respect voor mijn grens geeft zij mij het beste wat ik dan nodig heb. Ik noem dat maar even ‘dienstbare liefde’. Want voor haar is dat lastig, ze wil me graag vasthouden, troosten, enz. en ze moet zichzelf inhouden en afstand houden. Voor mij is dat het grootste geschenk. Juist doordat zij op zo’n kwetsbaar moment mij de ruimte geeft en toch aanwezig blijft voel ik meer ruimte om mijn kwetsbaarheid met haar te delen.
Grenzen respecteren, maar niet weglopen!
Juist waar de ander kwetsbaar is, is het belangrijk om te beseffen dat je elkaars grenzen moet respecteren. Dat is heel lastig want liefde gaat juist over grenzen. Dat is het mooie er van. Maar je moet het beiden wel kunnen verdragen. Waar je kwetsbaar bent, ben je extra gevoelig. Wat je als partner dus kunt doen is zorgvuldig toenadering zoeken, maar de regie duidelijk bij de ander laten. Als hij je afhoudt, kun je beter wat afstand houden. Alleen, ook dat komt weer precies, want als je te veel afstand houdt, bij wijze van spreken niet reageert, of wegloopt, dan is het ook weer niet goed! Het is dus het zoeken tussen nabij zijn en toch een veilige afstand houden.
Wie zei dat ‘vrouwen moeilijk zijn’ ? Mannen kunnen er ook wat van!